Art Nouveau Meubelkunst

De Art Nouveau (rondom 1900) is een stijl die in verschillende Europese landen onder een andere naam bekend is (zo werd de Art Nouveau in Duitsland Jugendstil genoemd en in Nederland Nieuwe Kunst) en die ook in ieder land eigen nationale kenmerken heeft, vaak gestoeld op de volkskunst. De Art Nouveau in Schotland en Engeland (Men spreekt daar van Modern Style of Liberty) is bijvoorbeeld gebaseerd op Keltische motieven uit een eeuwenlange historie. Er is dus ook in de meubelkunst niet echt sprake van een universele Art Nouveau-stijl. Zo verschillen de meubelen van Charles Rennie Mackintosh (Schotland) enorm met de ontwerpen van Antoni Gaudi (Spanje), Emile Gallé (Frankrijk) of Carlo Bugatti (Italië).

De twee belangrijkste stromingen van de meubelkunst in de stijl van de Art Nouveau zijn de curvilineaire richting en de geometrische richting.

Curvilineaire richting

Curvilineaire Art Nouveau meubelen of versierende meubelen kenmerken zich door sierlijk gebogen, golvende, vaak a-symmetrische lijnen. Vormen en decoratiemotieven die direct aan de natuur zijn ontleend; Bladvormen, bloemvormen, vruchten, dieren (vleermuizen, libelles, slangenhuiden, pauwenveren), schelpen, lianen (kronkelende stelen als zweepslagen), klimplanten en heelalvormen zijn vaak als een sprookje in houtsnijwerk of intarsia (inlegwerk van diverse houtsoorten, maar bijvoorbeeld ook schelpen en ivoor) en marqueterie te zien in bijzonder exclusieve meubelen. De constructie van de meubelen is soms volkomen ondergeschikt gemaakt aan het ornament. Bepaalde meubelen lijken organisch geboetseerd te zijn en prachtig gecombineerd met bijpassende schilderingen of ingenieuze geweven stoffen. Ambachtelijke meubelen in topvorm! Jammer was dat slechts een kleine groep kunstenaars en intellectuelen geinteresseerd waren in de nieuwe vormentaal. De conservatief ingestelde burger voelde er niets voor..... Tegenwoordig krijgen steeds meer mensen liefde voor de Art Nouveau/Jugendstil, het is een kwestie van meer durven en accepteren.

Geometrische richting

In de zogenaamde geometrische (zakelijke) Art Nouveau zijn de vormen van het meubel eenvoudiger, strenger en er wordt meer aandacht geschonken aan de constructie van het model. Als er ornamenten worden toegepast dan zijn die in alle gevallen ondergeschikt gemaakt aan de algemene lijnen en vormen van het meubel, waarin niet de golvende maar de rechte lijn domineert. De cirkel, het vierkant (vaak inlegwerk van ebbenhout of metaal), langerekte hoekige lijnen en kubistische vormen zijn veelvuldig toegepast in strakke meubelen. Belangrijk meubilair werd voorzien van metalen sokjes. Zwart/wit contrasten waren heel geliefd. De modern ogende geometrische meubelen van de Art Nouveau zijn vaak wel heel verfijnd en vervaardigd van exclusieve houtsoorten. Ook de stoffering van het meubilair liet geometrische motieven zijn. Beroemd zijn de stoffen van Josef Hoffmann.

De meubelkunst van de Art Nouveau is gestoeld op idealistische basisprincipes. Door de leefomgeving mooier en in harmonie te maken, zou de mens kwalitatief prettiger leven en vanzelf meer sociaal worden! Verander de wereld en begin rondom je heen in de toegepaste kunst.

Wat de vormen betreft leunt de geometrische variant van de Art Nouveau heel dicht tegen de Art Deco stijl aan uit de jaren Twintig.